((زنان ونهضت عاشورا))

پس از تجلی اسلام در جهان و احیای حقوق از دست رفته زن در جامعه، زن هویت و اصالت خویش را باز یافت و با حفظ ارزشهای دینی، در مسائل مهم اجتماعی- سیاسی شرکت جست و چه بسا نام و حماسه بعضی از ایشان در تاریخ ماندگار گردید. از جمله حوادث عظیم در تاریخ اسلام و بلکه در تاریخ جهان، واقعه حزن انگیز و جانسوز کربلاست. حماسه کربلا یک رویکرد بزرگ سیاسی، اجتماعی و تربیتی است که اگر این حماسه را احیا کننده اسلام بدانیم، باید سهمی عظیم برای زنان در آن قائل گردیم، زیرا اگر نبودند زنان شجاع، با ایمان و پاکباخته در صحرای کربلا، رسالت عظیم حسینی ناتمام می ماند.

چه بسیار دلاوری ها و جان فشانی ها که در این صحنه، از زنان بروز و ظهور یافت و تا ابدیت بر تارک تاریخ حک گردیدو به همین دلیل است که علامه شهید مطهری می فرمایند:

 «تاریخ کربلا، یک حادثه و تاریخ مؤنث است، یعنی یک حادثه مذکر- مؤنث است. حادثه ای که مرد در آن نقش دارد، زن نقش دارد،     ولی مرد در مدار خودش، و زن در مدار خودش .»

 بانوان آگاه و معتقد، وظیفه دینی خویش را در قیام عاشورا، با حفظ هنجارهای اسلامی، به بهترین وجه به انجام رسانیده و نشان دادند که یک زن می تواند در بزرگترین و مهمترین حماسه انقلابی و دینی عصر خویش سهمی عظیم و افتخار آفرین داشته باشد، تا در آینده نیز زنانی مخلص و با ایمان تداوم دهنده حرکت ایشان در راه حفظ مبانی و ارزش های اسلامی باشند.

<<نقش های زنان در واقعه عاشورا>>

ü      پشتیبانی و حمایت از امام حسین (علیه السلام)

زنان کاروان حسینی، با بینشی ژرف به حمایت از امام حسین (ع) پرداختند. ایشان چه قبل از شروع قیام و چه بعد از آن، حامیانی استوار و فداکار برای مولایشان بودند و این را با ترغیب مردانشان به مبارزه با خطابه های شورانگیز و ... به اثبات رسانیدند .

ü      تشویق و ترغیب رزمندگان به مبارزه

در روز عاشورا، آن گاه که جنگی نابرابر میان سپاه دشمن و امام حسین (ع) و یارانش در حال وقوع بود، زنان دلیر و پاکباز، با آگاهی از نتیجه ظاهری جنگ، مردان خویش را به مبارزه علیه نابخردان و نامردمان ترغیب نمودند . آنان به چنان درجه ای از اعتقاد رسیده بودند که در برابر خدا، تسلیم محض بودند. اگر چه آنان می توانستند دنیا را بر آخرت و عقاید خویش ترجیح داده و با اصرار از همسران خود بخواهند که از معرکه بگریزند . اما نه تنها این کار را نکردند، بلکه مشوق مردانشان برای مبارزه و حفظ اسلام بودند.

ü      صبر و ایثار و مقاومت

   بردباری و ایثار زنان و مادران شهدا از جمله مسائل شگفت انگیز واقعه کربلاست. آنان به رهبری زینب (س) از عزیزترین سرمایه های عمر خود، در راه عقیده و اندیشه های متعالی خویش گذشتند. مرگ برادران، در خون غلتیدن شوهران، و حتی شهادت فرزندان نتوانست گام های ایشان را در راه هدفشان متزلزل سازد .بعضی از آنان در نهایت ادب و اخلاص حتی برای گرفتن پیکر پاک شهدایشان از خیمه ها بیرون نمی آمدند و احساسات خود را مخفی کرده و صدا به گریه و شیون بلند نمی کردند، تا مبادا امام حسین (ع) در مقابل آن ها شرمنده گردد. روحيه مقاومت و تحمل زنان در مقابل شهادت مردان اسلام در كربلا از درسهاى نهضت عاشورا بود كه اوج اين صبورى در رفتار زينب كبرى(س) جلوه‏ گر شد. آموزش صبر و مقاومت ‏حماسه عاشورا در زنان آگاه و مبارز متجلى شده و در طول جنگ تحميلى زنان مبارز و فداكار انقلاب اسلامى ايران نشان دادند كه آموزش صبر و مقاومت را از شير زنان كربلا به خوبى آموخته ‏اند و این ایثاری ظریف و مقاومتی بی نظیر است که در روز عاشورا به نمایش گذاشته شد .

ü      شرکت مستقیم در نبرد (مشاركت در جهاد)

زنان در اکثر جنگ های صدر اسلام شرکت داشتند، اما نقش زنان در عاشورا نقشی متفاوت بود. جنگ نابرابر احساسات عمیق زنان را برانگیخت و بعضی از آنها برای حمایت از امام حسین (ع)، به صحنه نبرد آمدند و با تیرک خیمه که تنها سلاح آنان بود، به سوی دشمن هجوم بردند و تعدادی از سپاهیان کفر و نفاق را به هلاکت رساندند.

ü      اطاعت از امام ( علیه السلام)

زنان، در قیام حسینی، انسان هایی کمال یافته، با هدف، مؤمن راستین و با اخلاص بودند که با تسلیم محض در برابر اوامر الهی و امامشان توانستند سرافراز از امتحان پروردگار بیرون آیند. آنگاه که این بانوان بزرگ، به سوی دشمن حمله ور می شدند، هیچ کس نمی توانست آنان را از مبارزه باز دارد. اما هنگامی که امام به ایشان فرمان بازگشت می داد، بی هیچ سخنی به خیمه ها باز می گشتند. این بانوان از موقعیت حساسی که امام در آن قرار داشت، با خبر بودند و به همین منظور، زمینه اضطراب و نگرانی امام را فراهم نمی کردند. و هرگز بر خلاف رضای امام حرکتی نمی کردند و سراسر وجودشان، آکنده از رضا و تسلیم بود .

ü      آرام کردن کودکان و تسلی آنان

وظیفه زنان، در روز عاشورا، بسیار سنگین بود. آنان علاوه بر این که شاهد شهادت مردانشان بودند، بایستی کودکان تشنه و مضطرب را آرام می ساختند تا مبادا صدای گریه آن ها دیگر رزمندگان را دچار تزلزل کند. آنگاه که خیمه ها آتش گرفت و کودکان هراسان به بیابان گریختند، این زنان بودند که جگر گوشه های آل رسول را پیدا کردند، در آغوش کشیدند و آرام نمودند. و بدین ترتیب بود که کوه ها در مقابل استقامت زنان کربلایی، سر تعظیم فرو آوردند و صحراها در برابر وسعت وجودی ایشان احساس حقارت کردند .

ü      پيام رسانى

افشاگرى جنايات يزيديان چه در سفر اسارت و چه پس از بازگشت ‏به مدينه، به معناى پاسدارى از خون شهدا بود. افشاگرى بانوان به دو صورت، خطبه و گفتگوهاى پراكنده صورت پذيرفت، و اگر پيام رسانى زينب كبرى(س) و بقيه زنان نبود، امروز حماسه عاشورا به اين روشنى براى شيعه تجلى نمى ‏كرد و چه بسا آن واقعه عظيم عقيم مى ‏ماند.

ü      روحيه بخشى

يكى از مسايل مهمى كه در هر جنگى مورد توجه بوده است، روحيه جنگاوران است و زنان اين مهم را بر عهده داشتند . در كربلا نيز حضور تشويق ‏آميز زنان در جبهه به رزمندگان روحيه مى ‏بخشيد و همسران و مادران شهدا آنها را تشويق به يارى امام معصوم مى ‏كردند، اين روحيه بخشى بعد از چهارده قرن در هشت‏ سال مقاومت جنگ ايران عليه كفر باعث ‏شد كه زنان ايرانى درسى را كه از زينب(س) و زنان عاشورا گرفته بودند، به نحو احسن باز پس دهند.

ü      پرستارى

رسيدگى به بيماران و مداواى مجروحان از ديگر نقشهاى زنان در جبهه ‏ها، از جمله در حماسه عاشورا است. نقش پرستارى و مراقبت‏ حضرت زينب (س) از امام سجاد(ع) يكى از اين نمونه‏ هاست.

ü      مديريت

بروز صحنه‏ هاى دشوار و بحرانى، استعدادهاى افراد را شكوفا مى‏سازد. نقش حضرت زينب (س) در نهضت عاشورا و سرپرستى كاروان اسرا درس مديريت در شرايط بحران را مى‏آموزد. وى مجموعه بازمانده را در راستاى اهداف نهضت هدايت كرد و با هر اقدام خنثى كننده نتايج عاشورا از سوى دشمن مقابله كرد و نقشه‏ هاى آنان را نقش برآب کرد.

ü      حفظ ارزشها

درس ديگر زنان قهرمان در كربلا، حفظ ارزشهاى دينى و اعتراض به هتك حرمت ‏خاندان نبوت در برابر چشمهاى آلوده بود. زنان اهل بيت، با آنكه اسير بودند و لباسها و خيمه‏ هايشان غارت شده بود و با وضع نامطلوب در معرض ديد تماشاچيان بودند، اما اعتراض‏ كنان بر حفظ عفاف تاكيد مى ‏ورزيدند،چنان که حضرت زینب (س)در سخنرانى خود در كاخ يزيد نيز به گرداندن شهر به شهر بانوان اعتراض كرد و فرمود:

 «اى پسر آزاد شده، آيا در پشت پرده قرار دادن زنان و كنيزان خود و جلو انداختن دختران رسول خدا به صورت اسير از عدل است؟تو پرده آنان را دريدى، چهره‏ هايشان را آشكار ساختى، از شهرى به شهرى مى‏رانى، رهگذران و بام‏ نشينها به تماشايشان مى ‏ايستند و آشنا و بيگانه و حاضر و غايب به سيماى آنان خيره مى‏شوند»

ü      تغيير ماهيت اسارت

آنان اسارت را به آزادى تبديل كردند و در قالب اسارت، به اسيران واقعى درس حريت و آزادگى دادند و مفهوم اسير در اذهان را به گونه ‏اى ديگر تغيير دادند.

ü      عمق بخشيدن به بعد عاطفى و تراژديك كربلا

گريه‏ ها، شيونها، عزادارى بر شهدا و تحريك عواطف مردم به ماجراى كربلا عمق بخشيد و بر احساسات تاثير گذاشت و از اين رهگذار ماندگارتر شد.

واینک....

فصلی که زینب در کتاب کربلا ایجاد کرد، تا قرآن دربین مردم باز است، کتاب کربلا و حماسه زینب بسته نخواهد شد و نشان داد که صبر و استقامت دردین چه اجر پاداش دارد و یک زن می تواند در مقابل دشمن ایستادگی نموده و دین را زنده کند.

دفتر امور زنان وخانواده

 جمعیت هلال احمر خراسان رضوی